Beperken en suggereren – theorie met een paar korte oefeningen

De mini-workshop Korte Verhalen Schrijven die ik vanmiddag op Manuscripta mocht verzorgen, was een groot succes wat betreft het enthousiasme en het aantal deelnemers. Minder succesvol was dat er maar zestig mensen in de zaal konden en er veel meer voor de deur stonden. Voor al diegenen die er niet bij konden zijn, en ook voor diegenen die er wel bij waren en het rustig willen nalezen, volgen hier de highlights van de mini-worskhop, die ik als ondertitel meegaf Beperken en suggereren.

het kader
Het uitgangspunt is een schilderij van Edward Hopper: Western Hotel.

Dit schilderij van Hopper toont het belang van het kader aan. Want volgens mij ontleent deze ogenschijnlijk ‘gewone’ setting zijn spanning mede aan dat kader. Binnen dat kader zijn spaarzaam elementen opgenomen, maar minstens net zo belangrijk is dat er belangrijke elementen buiten dat kader zijn gelaten. We zien een vrouw en die vrouw kijkt volgens mij iemand aan, maar we zien niet wie ze aankijkt. Het vertrek waar ze zicht bevindt wordt vanaf buiten verlicht, waarschijnlijk door de zon, maar we kunnen de lichtbron niet zien. Door het venster is een auto waar te nemen, maar niet de hele auto, slechts een deel ervan, zodat we niet kunnen zien wie er eventueel in die auto zitten. Zo zijn er wel meer elementen die niet of niet in hun geheel zijn opgenomen.

Zoals dat bij een workshop hoort, laat ik je graag oefenen, in dit geval: oefenen met beperken en suggereren op de manier van Edward Hopper. Daarvoor geef ik je deze drie oefeningen die je helpen om een kader te bepalen en een keuze te maken van wat je wel en niet daarbinnen opneemt.

oefening 1
De eerste oefening luidt: bedenk een dramatische context. Dit kan van alles zijn dat heftig is, en het is handig als er een conflict in zit. Schrijf die dramatische context op. Niet als verhaal, maar als aandachtspunten, als een geheugensteuntje voor jezelf. Je hoeft niet na te denken over de scène of de setting waarin je dit dramatische gegeven gaat uitwerken. Het gaat puur om het bedenken van een achtergrond. Als je zin hebt kun je een paar verschillende dramatische contexten bedenken, dan heb je straks iets om te kiezen.

oefening 2
Bij de tweede oefening kies je een alledaagse setting. Iets waarvan je denkt: dit is zo gewoon dat je er voor een verhaal niets aan hebt want een verhaal moet spannend zijn en deze setting is daar te gewoontjes voor. Ook nu hoef je nog niet de daadwerkelijke tekst uit te schrijven en gaat het alleen om aantekeningen voor jezelf. En ook nu kun je een paar situaties bedenken. Tijdens de workshop noemde iemand het spelen van een video-spel, een ander het uitlaten van de hond en weer een ander het ophangen van de was. Het is niet moeilijk om andere voorbeelden te bedenken.

oefening 3
Bij de derde oefening ga je daadwerkelijk een scène uitwerken, niet langer alleen voor jezelf, maar ook voor de lezer. De bedoeling is dat je de dramatische context uit de eerste oefening als achtergrond neemt voor de alledaagse situatie uit oefening 2. En die alledaagse situatie ga je nu uitschrijven. Dus heb je als alledaagse situatie genomen: het ophangen van de was (zoals een deelneemster tijdens de workshop had gedaan), en heb je als dramatische situatie: een driehoeksrelatie van drie mensen die samenwonen maar van wie een van de drie het niet meer echt ziet zitten (eveneens – met een kleine aanpassing – afkomstig van een deelneemster) dan laat je nu die niet meer zo tevreden geliefde de was ophangen. Zorg ervoor dat je veelzeggende details opneemt, maar benoem het drama niet. Ook hoef je het drama niet hoog op te laten lopen. Dus je kunt je personage het ondergoed van de drie geliefden laten ophangen (op wat voor manier? hoe rangschikt ze het op de waslijn?), maar het ondergoed hoeft niet aan stukken gescheurd.

Uiteindelijk hoop ik dat dit voor je oplevert: een tafereel zoals Edward Hopper dat had kunnen schilderen: spannend en ogenschijnlijk alledaags.

Op zaterdag 1 september 2012 kun je op Manuscripta terecht voor een nieuwe mini-workshop Korte Verhalen Schrijven met een nieuwe inhoud.

gerelateerde posts
Degenen die dit blog al langer volgen weten dat mijn interesse voor ‘het kader’ niet van vandaag of gisteren is. Sterker nog, het kader is het uitgangspunt voor de 140 pagina’s die het zojuist verschenen boek Korte Verhalen Schrijven beslaat. En op dit blog vind je mijn belangstelling daarvoor terug in onder meer deze posts:
– Hoe je verhaal te begrenzen?
– 5 manieren om je verhaal krachtiger te maken
– Zonder licht geen foto… en geen verhaal

en jij?
Levert dit oefenen met het kader je iets op? Laat het weten. Of misschien was je bij de workshop en wil je gebruik maken van de mogelijkheid om op dit blog vragen te stellen? Schroom niet, dat kan hieronder.